تسهیل واردات به سود فولادسازان چینی - پیام آوران معدن و فولاد

به گزارش پیام آوران معدن و فولاد: این رشد واردات در شرایطی رقم خورد که بخش عمده‌ای از تولید این محصولات در بازار داخل بدون مشتری است و رصد این مازاد تولید از معاملات بورس کالا به سادگی امکان‌پذیر است. این رشد حجم واردات از ابتدای امسال آغاز شده و بارها از سوی صنایع فولادی مورد انتقاد قرار گرفته است؛ با این وجود سیاست‌گذاران بی‌توجه به صحبت‌های فعالان صنعتی و داده‌های تولیدی کشور مجاری واردات را باز گذاشته‌اند تا صنایع داخلی از فرصت آزادی دامپینگ در بازار ایران بهره‌مند شوند.

این واردات غیر ضروری علاوه بر آسیب به بدنه صنعت فولاد کشور با هدر رفت منابع ارزی کشور نیز همراه است. این در حالی است که شدیدترین تحریم‌ها طی سال‌های اخیر باعث شده تا ایران از نظر منابع ارزی با محدودیت قابل توجهی مواجه باشد. در چنین شرایطی صرف ارز به‌منظور واردات کالایی که در کشور با مازاد تولید مواجه است، زیانی دوچندان به بدنه اقتصادی کشور وارد می‌کند.

میزان واردات محصولات فولادی طی 4 ماه ابتدایی امسال منتهی به پایان تیر 1403 به لحاظ حجمی نسبت به میزان واردات این محصولات در 4 ماه ابتدایی سال گذشته رشد قابل توجه 10.2 درصدی را به ثبت رساند؛ این رشد حجم واردات در حالی رقم خورد که ایران در سال 2023 در رتبه دهم برترین فولادسازان دنیا قرار گرفت و میزان تولید اغلب محصولات فولادی در کشور بسیار فراتر از تولید داخلی است و همین موضوع فولادسازان را برای استمرار تولید به صادرات واداشته است.

در شرایطی بر حجم واردات محصولات فولادی در اغلب محصولات زنجیره فولاد از بخش میانی تا پایانی زنجیره طی 4 ماه ابتدایی امسال افزوده شد که سقوط بهای محصولات فولادی در دنیا طی ماه‌های اخیر؛ تولیدکنندگان این صنعت را با چالش کاهش حاشیه سود مواجه کرده است. در چنین شرایطی رشد حجم واردات تحمیل فشاری دو چندان بر بدنه صنعتی است که طی سال‌های اخیر مورد فشارهای متعددی قرار داشته است.

بررسی داده‌های گمرک نشان از آن دارد که عمده واردات محصولات فولادی به کشور از مبدا چین بوده است؛ به نظر می‌رسد که فولادسازان چینی که بیش از سایر فولادسازان دنیا با تضعیف تقاضای داخلی در سال جاری میلادی مواجه شده‌اند؛ قصد دارند تا با افزایش صادرات بخشی از محصولات خود به ایران، اندکی از زیان خود بکاهند.

طی 4 ماه ابتدایی امسال در مجموع 456 میلیون و 800 هزار دلار صرف واردات انواع محصولات فولادی به کشور شد. این هزینه در حالی رقم خورد که از سویی بخش قابل توجهی از این محصولات در بازار داخل به وفور وجود داشت و از سوی دیگر کشور با محدودیت جدی در زمینه تامین ارز مواجه است و در چنین شرایطی ارز عمدتا به واردات کالاهای مهم‌تر اختصاص پیدا می‌کند. در چنین شرایطی، دلیل اختصاص ارز به واردات محصولی که در داخل به وفور تولید می‌شود، جای تعجب دارد.

صادرات فولاد چین طی ۸ ماه ابتدایی سال جاری میلادی منتهی به پایان اوت 2024 ا سال ۲۰۲۴ به میزان ۲۰.۶ درصد نسبت به سال گذشته رشد داشت و به ۷۰.۶ میلیون تن رسید. افزایش تهاجمی صادرات فولاد چین، یکی از علل اصلی کاهش قیمت‌ها در بازار جهانی فولاد است و انتظار می‌رود در سال جاری به راحتی صادرات فولاد چین به بیش از ۱۰۰ میلیون تن برسد.

9 درصد عرضه فولاد مبارکه بدون مشتری معامله نشد

بخش قابل توجهی از واردات محصولات فولادی به کشور مربوط به انواع ورق فولادی بود؛ این در حالی است که کشور در زمنیه اغلب ورق‌ها با مازاد عرضه مواجه است و آمار معاملات ورق فولادی مربوط به شرکت فولاد مبارکه اصفهان نیز این گذاره را تایید می‌کند. بررسی‌ها از آن حکایت دارد که تقریبا طی نیمه ابتدایی امسال (از ابتدای فروردین تا 20 شهریور 1403) بالغ بر 2 میلیون و 560 هزار تن انواع محصول از سوی فولاد مبارکه اصفهان در بورس کالای ایران عرضه شد؛ از این میزان برابر 2 میلیون و 322 هزار تن به فروش رفت که این رقم معادل معادل فروش 91 درصد محصولات مبارکه در بازار فیزیکی بورس کالای ایران است.

بررسی روند معاملات فولاد مبارکه اصفهان در بورس کالا به تفکیک محصول از آن حکایت دارد که به استثنا فروش 100 درصدی ورق گرم HR، بخشی از عرضه سایر محصولات در این رینگ بدون مشتری است. در چنین شرایطی واردات محصول مشابه به بازار داخل تحمیل زیانی گزاف به صنعتی است که در برهه‌ها گونان با چالش‌های تحمیلی متعددی نظیر کسری در تامین انرژی، قتسهیل وارداتوانین دست‌وپاگیر ارزی و... مواجه می‌شود.

بررسی داده‌های بورس کالای ایران حاکی از آن است که طی 6 ماه ابتدایی امسال 100 درصد عرضه ورق گرم HR فولاد مبارکه در این بازار مورد معامله قرار گرفت؛ این نسبت برای ورق گرم نوردکاران 94 درصد بود؛ همچننی 90 درصد تختال عرضه شده توسط این شرکت نیز در این زمان به فروش رفت.

بررسی‌ها از فروش 89 درصد ورق سرد لوازم خانگی؛ معامله 86 درصد عرضه ورق گرم خودرو؛ 85 درصد ورق سردB و 82 درصد ورق قلع‌اندود حکایت دارد. این در حالی است که طی این بازه زمانی تنها 72 درصد ورق سرد خودرو؛ 56 درصد ورق رنگی و 46 درصد ورق گالوانیزه تولید فولاد مبارکه اصفهان به فروش رفت و مابقی بدون مشتری بود. داده‌های اعلامی عدم وجود کسری در بازار محصولات فولادی کشور را تایید می‌کند.

حتی در زمینه ورق گرمHR نیز رویه معمول واردات از سوی تولیدکننده اصلی این محصول و عرضه تلفیقی آن به بازار بوده است؛ اخذ این رویه طی سالیان متمادی باعث شده تا کسری بازار به شکلی هدفمند مرتفع شود.

ورق گرم فولادی چین، رقیب فولادساز ایرانی در بازار داخل

واردات ورق فولادی به کشور طی 4 ماه ابتدایی سال جاری افزایش داشت؛ این موضوع انتقادات جدی را از سوی تولیدکنندگان داخلی این محصول در کشور ایجاد کرده است. تولیدکنندگان انواع ورق فولادی نسبت به واردات قابل توجه ورق فولادی به کشور در شرایطی که بخشی از تولیدات آن‌ها در بازار داخلی مشتری ندارد؛ معترض هستند و این موضوع را تضعیف تولید داخل علی‌رغم شعارهای اقتصادی سال می‌دانند.

طی 4 ماه ابتدایی امسال بالغ بر 195 هزار ان انواع ورق گرم فولادی به کشور وارد شد؛ این در حالی بود که در زمان مشابه در سال قبل 130 هزار تن از این محصول به بازار ایران وارد شده بود و درواقع بازار از منظر ورود این محصول با رشدی 49.8 درصدی مواجه شد. بررسی‌ها حاکی از آن است که عمده واردات محصولات فولادی به کشور مربوط به چین است؛ درواقع به نظر می‌رسد که تولیدکنندگان چینی در شرایطی که بازار داخلی آن‌ها تحت فشار تضعیف رشد اقتصادی، کوچک شده، به دنبال تسخیر بازارهای صادراتی هستند. به این ترتیب افزایش واردات محصولات فولادی چین به ایران در شرایطب که کمبودی در این خصوص در بازار داخل وجود ندارد؛ تضعیف صنایع داخلی با هدف حمایت از فولادسازان چینی تعبیر می‌شود.

طی 4 ماه ابتدایی امسال از فروردین تا پایان تیر ماه 1403، برابر 141 میلیون دلار به واردات ورق گرم فولادی اختصاص داده شد؛ این در حالی بود که در سال قبل این رقم برابر 102.4 میلیون دلار بود. بنابراین در 4 ماه ابتدایی امسال، ایران 37.4 درصد بیش از سال گذشته بود. بنابراین رشد حجم ورادات بالاتر از رشد ارزش واردات ورق گرم در بازه 4 ماهه ابتدایی امسال نسبت به دوره مشابه قبل بود. این موضوع نتیجه کاهش بهای محصولات فولادی در دنیا رقم خورده است. طی سال جاری میلادی بازار جهانی آهن و فولاد از تضعیف تقاضا برای محصولات فولادی در چین ضربه خورد؛ این موضوع کاهش قیمت تمامی محصولات زنجیره آهن و فولاد را به دنبال داشت.

این سقوط قیمت محصولات فولادی با کاهش حاشیه سود این صنعت، فعالیت را برای فولادسازان در دنیا دشوار کرد. با توجه به کاهش شدید تقاضا برای محصولات فولادی در چین، وضعیت برای فولادسازان چینی دشوارتر بود. این فولادسازان باری جبران تضعیف تقاضای داخلی به رشد صادرات با ارائه تخفیف روی آوردند، تخفیفی که در بسیاری از کشورهای دنیا با عنوان دامپینگ فولادسازان چینی از آن یاد شد و سیاست‌گذاران اقتصادی با هدف حمایت از صنایع داخلی خود نسبت به اعمال جریمه و افزایش تعرفه واردات بر محصولات فولادی چین اقدام کردند.

با این وجود جهش حدود 50 درصدی در واردات ورق گرم فولادی از چین طی 4 ماه ابتدایی امسال از آن حکایت دارد که سیاست‌گذاران صنعتی و اقتصادی کشور نه‌تنها برای حمایت از فولادساز داخلی به میدان نیامده‌اند که اتفاقا فضا را برای اشباع بازار از محصولات فولادی چینی باز گذاشته‌اند. این موضوع در شرایطی که بود سود فولادسازان چینی تمام می‌شود؛ زیان جدی صنایع داخلی را رقم می‌زند. این در حالی است که فولادسازان کشور با چالش‌های گسترده‌ای نظیر تحریم، محدودیت در تامین انرژی، محدودیت در بازگشت ارز حاصل از صادرات و ... مواجه هستند و همانند سایر فولادسازان دنیا نیز از کاهش قیمت‌های جهانی متضرر شده‌اند.

واردات سایر محصولات زنجیره

بررسی داده‌های گمرک ایران از واردات 17 میلیون 300 هزار تن نبشی، ناودانی و سایر مقاطع فولادی به کشور طی 4 ماه ابتدایی امسال حکایت دارد؛ این واردات هزینه 15 میلیون و 500 هزار دلاری را به کشور تحمیل کرده است. حجم واردات این محصولات نسبت به میزان واردات در سال 1402 رشدی 40 درصدی و ارزش آن افزایشی 17.5 درصدی را به ثبت رسانده است.

طی 4 ماه ابتدایی امسال برابر 148هزار تن ورق سرد با مجموع ارزش دلاری برابر 171 میلیون و 600 هزار دلار و 70 هزار تن ورق پوشش‌دار با مجموع ارزش دلاری برابر 81 میلیون و 600 هزار دلار نیز به کشور وارد شد.