به گزارش پیام آوران معدن و فولاد: در این راستا، بررسی روند‌های جهانی در حوزه کسبوکارهای معدنی و تمرکز بر توسعه و استفاده از فناوری های نوین در زمینه استخراج، فرآوری و تجارت مواد معدنی و فلزی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
صنایع معدنی، در سال‌های اخیر در مسیر حرکت به سوی پایداری و بهبود بهره‌وری قرار گرفته است. در این میان، فناوری‌های نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی (AI) و سیستم های دیجیتال، به عنوان اهرم‌های کلیدی برای دستیابی به اهداف کربن زدایی و بهبود بهره‌وری عملیاتی مطرح شده‌اند.
در همین راستا نظرسنجی موسسه مشاوره KPMG انگلستان نشان می‌دهد که کسبوکارهای فعال در حوزه معدن و فلزات با سرمایه‌گذاری‌های کلان در فناوری‌های جدید، نه‌تنها به دنبال کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای هستند، بلکه قصد دارند مدل‌های عملیاتی خود را متحول کرده و جایگاه رقابتی خود را تقویت کنند.
بر اساس گزارش KPMG، ۵۵ درصد از مدیران ارشد صنایع معدن و فلزات معتقدند که سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید، موثرترین راه برای دستیابی به هدف انتشار صفر خالص (Net-Zero) است. یکی از مهم‌ترین اولویت‌های صنعت معدن در جهان، پیاده‌سازی سیستم‌های دیجیتال برای اندازه‌گیری و گزارش شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI) کربن‌زدایی است.
در دو سال گذشته، ۴۳ درصد از شرکت‌های معدنی بر توسعه این سیستم های اندازی‌گیری مبتنی بر فناوری اطلاعات متمرکز شده تا بتوانند پیشرفت خود را به‌صورت شفاف به مدیران ارشد و هیات‌مدیره گزارش دهند. پیش‌بینی می‌شود که در دو سال آینده، این رقم به ۴۸ درصد افزایش پیداکند، که نشان‌دهنده عزم جدی صنعت برای پاسخگویی به الزامات زیست‌محیطی و نظارتی است.
چهار محور تحول‌آفرین
فناوری های نوین در چهار حوزه کلیدی به تحول صنایع معدنی کمک می‌کنند. نخست بهینه‌سازی فرآیند‌های عملیاتی است که با استفاده از مدل‌های هوش مصنوعی و تحلیل‌های پیشرفته به شرکت‌ها این امکان می‌دهد تا کارآیی عملیاتی خود را بهبود بخشند، مصرف انرژی را کاهش دهند و انتشار کربن را به حداقل برسانند.
برای مثال، یک شرکت بزرگ تولید آهن در هند با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، نرخ مصرف کک را کاهش داده و سود عملیاتی خود را تا ۱۵ درصد افزایش داده است. این فناوری ها با پیش بینی پذیر کردن و ثبات در عملیات، مصرف انرژی و کربن را به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهند.
دوم، گذار به انرژی های تجدیدپذیر باعث پیشرفت در فناوری های ذخیره‌سازی و تولید انرژی شده است که امکان استفاده مداوم از منابع تجدیدپذیر را برای صنایع سنگین فراهم کرده است.
بسیاری از شرکت‌های بزرگ تولیدی در آسیا اعم از چین، هند و سایر کشور‌های جنوب شرق آسیا، در حال جایگزینی انرژی های فسیلی با منابع تجدیدپذیر هستند، که گامی بزرگ در جهت پایداری محسوب می‌شود. از سوی دیگر تحول مدل‌های عملیاتی از طریق فناوری‌های پیشرفته، مدل‌های تولید را دگرگون کرده‌اند.
بازیافت ضایعات و بازیابی فلزات از بقایای فرآیند‌های معدنی و ذوب، به عنوان راهکاری پایدار و اقتصادی در حال گسترش است. همچنین الزام شرکت‌ها به استفاده از فناوری‌های کم‌کربن و نوظهور مانند الکترولیز مستقیم آهن با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر یا فرآیند‌های تولید مبتنی بر هیدروژن، پتانسیل بالایی برای کاهش شدت کربن در تولید دارند. اگرچه این فناوری‌ها هنوز در مراحل تجاری‌سازی هستند، اما انتظار می‌رود در سال‌های آینده به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار گیرند.
قلب تحول دیجیتال
هوش مصنوعی به عنوان مهم‌ترین فناوری مورد استفاده در صنایع معدنی شناخته می‌شود. ۴۳ درصد از مدیران معدنی معتقدند که این فناوری می‌تواند مسائل استراتژیک کلیدی را حل کند. همچنین، ۴۵ درصد بر این باورند که هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای بهره‌برداری از فرصت‌های تجاری ضروری هستند. کاربرد‌های هوش مصنوعی در صنعت معدن و فرآوری مواد معدنی به‌طور فزاینده‌ای در حال گسترش است و به یکی از ارکان تحول دیجیتال در این بخش بدل شده است.
این فناوری پیشرفته نقش موثری در بهینه‌سازی فرآیندها، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها ایفا می‌کند. یکی از مهم‌ترین کاربرد‌های آن در بهینه‌سازی برنامه‌ریزی تولید است؛ به‌طوری که با بهره‌گیری از الگوریتم های یادگیری ماشین، می‌توان برنامه‌هایی تدوین کرد که موجب استفاده حداکثری از دارایی‌ها، کاهش تلفات و مصرف انرژی شود.
علاوه بر آن، نگهداری پیش‌بینانه از دیگر مزایای هوش مصنوعی است؛ این فناوری با تحلیل لحظه‌ای داده‌های عملیاتی، امکان شناسایی زودهنگام اختلال‌ها و خرابی‌های احتمالی را فراهم می‌سازد، که نتیجه آن کاهش توقفات و افزایش عمر مفید تجهیزات خواهد بود.
در حوزه اکتشاف معدنی نیز هوش مصنوعی با تحلیل داده‌های عظیم زمین شناسی، ژئوفیزیک و ماهواره‌ای، فرآیند شناسایی ذخایر معدنی و منابع آب را با دقت، سرعت و صرفه‌جویی بیشتر امکان‌پذیر کرده است. این تحول فناورانه نه‌تنها هزینه‌های اکتشاف را کاهش می‌دهد، بلکه ریسک پروژه‌های معدنی را نیز به شکل قابل توجهی پایین می‌آورد.
به گفته رابرت ویلت، مدیرعامل شرکت معادن عربستان (معادن)، استفاده از هوش مصنوعی زمان اکتشاف تا راه‌اندازی معدن را از ۱۶ سال به ۹ سال کاهش داده است. همچنین تحلیل داده‌های ژئوفیزیک که درگذشته بیش از دو سال طول می‌کشید، اکنون در چند هفته انجام می‌شود و ارزیابی نمونه‌های هسته‌ای از ۴۵ روز به ۱۲ دقیقه کاهش یافته است.
مدیریت ریسک های نظارتی
صنعت معدن و فلزات با ریسک‌های نظارتی متعددی از جمله قوانین مربوط به ایمنی و بهداشت، مدیریت آب و پسماند، و اهداف کاهش انتشار کربن در سطوح مختلف مواجه است.
بهره‌گیری از فناوری، به‌ویژه هوش مصنوعی، در مدیریت این ریسک ها نقش کلیدی دارد. ۵۶ درصد از مدیران معدنی معتقدند که استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند تغییرات نظارتی را پیش‌بینی کند و اثرات آنها را کاهش دهد.
در نهایت صنعت معدن و فلزات در آستانه یک تحول دیجیتال است که می‌تواند به کربن زدایی، چابکی در عملیات ها و کاهش هزینه ها منجر شود. با این حال، چالش هایی مانند کمبود نیروی متخصص، زیرساخت‌های ناکافی و نگرانی‌های اخلاقی در استفاده از هوش مصنوعی باقی مانده است.
موفقیت این تحول نیازمند توسعه زیرساخت‌ها، آموزش نیروی انسانی و تدوین سیاست‌های شفاف است. شرکت‌هایی که هوشمندانه در فناوری و اعتمادسازی سرمایه‌گذاری کنند، در رقابت آینده پیشتاز خواهند بود.
سومین رویداد جامع معدنی ایران ۲۷ تا ۳۰ مردادماه ۱۴۰۴ به ابتکار گروه رسانه‌ای «دنیای اقتصاد» برگزار می‌شود. این رویداد متشکل از سه بخش است و شامل «پانزدهمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنعت فولاد و سنگ آهن ایران با نگاهی به بازار»، «هفتمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنایع فلزات غیرآهنی ایران و فناوری های وابسته با نگاهی به تولید و بازار» و «چهارمین همایش و نمایشگاه معدن کاری دیجیتال» می‌شود.
بازدید از این نمایشگاه ها که در مرکز همایش‌های بین المللی برج میلاد برگزار می‌شود، برای عموم آزاد است. این رویداد هشت محور اصلی دارد که قرار است در طول ۴روز مورد بحث و بررسی سیاستگذاران، کارشناسان، فعالان معدنی و مدیران قرار گیرد.
هدف از برگزاری چنین رویدادی، ایجاد فرصتی ارزشمند برای تبادل اطلاعات بین بازیگران اصلی حوزه معدن و صنایع معدنی اعم از دولت، بخش خصوصی و انجمن
های تخصصی داخلی و بین المللی است.
امید است با همکاری کلیه دست‌اندرکاران این حوزه بتوان به اهداف عالی حوزه معدن نائل آمد. علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این همایش می‌توانند به سایت events.donya-e-eqtesad مراجعه کنند.
منبع: دنیای اقتصاد
