به گزارش پیام آوران معدن و فولاد: این صنعت در مقیاس جهانی با فشارهایی از جمله کمبود نیروی انسانی، کاهش عیار ذخایر و افزایش تقاضای مواد معدنی حیاتی، وارد عصر دیجیتال شده است. استفاده از هوش مصنوعی در این صنعت، بهینهسازی عملیات، پیشبینی نگهداشت تجهیزات و مدیریت ایمنی و محیط زیست، بهرهوری و پایداری معادن را افزایش داده است. منطقه آسیا – اقیانوسیه از جمله مناطقی است که توانسته پیشگام این تحول فناورانه در مقیاس جهانی در صنعت معدن باشد.
ارزیابی آخرین گزارشهای ارائهشده نشان میدهد ارزش بازار جهانی هوش مصنوعی در معدن تا سال ۲۰۳۲ با رشدی نزدیک به چهار برابر، به حدود ۹٫۹۳ میلیارد دلار خواهد رسید.
این روند شتابگیرنده در شرایطی شکل میگیرد که شرکتهای معدنی همزمان با چند مانع اساسی، از جمله کاهش عیار ذخایر معدنی، کمبود نیروی انسانی متخصص و رشد فزاینده تقاضای جهانی برای مواد معدنی حیاتی مانند لیتیوم، مس و کبالت روبهرو هستند.
گفتنی است در حال حاضر مواد معدنی حیاتی، نقشی اساسی در توسعه خودروهای الکتریکی و توسعه شبکههای مبتنی بر انرژی تجدیدپذیر ایفا میکنند.
پیشبینی یک انقلاب دیجیتالی در صنعت معدن
برآوردهای صورت گرفته نشان میدهد ارزش بازار هوش مصنوعی در معدن در سال ۲۰۲۵، حدود ۲٫۶ میلیارد دلار بوده و انتظار میرود این بازار تا سال ۲۰۳۲، نرخ رشد مرکب سالانه ۲۱٫۱ درصد را تجربه کند.
اگرچه صنعت معدن به طور معمول به عنوان صنعتی که مقاومت بیشتری نسبت به دیگر صنایع در پذیرش فناوریهای نوین انجام میدهد، شناخته شده است اما فشار روزافزون برای افزایش بهرهوری و کاهش هزینهها، این صنعت را به سوی تغییر مسیر خود سوق داده است.
در این چارچوب، استفاده از سامانههای حملونقل خودران، تحلیلهای پیشبینیکننده برای نگهداشت تجهیزات و بهرهگیری از فرایند دوقلوهای دیجیتال، به تدریج از پروژههای آزمایشی فراتر رفته و به یک ضرورت عملیاتی بدل شده است.
در حال حاضر، بخش بهینهسازی عملیات و فرایندها بزرگترین سهم بازار هوش مصنوعی در صنعت معدن را به خود اختصاص داده است و پیشبینی میشود در سال ۲۰۲۵، بیش از ۳۵ درصد از کل این بخش را به خود اختصاص دهد.
این فناوریها به شرکتهای معدنی امکان میدهند بازدهی بیشتری از استخراج سنگهای معدنی با عیار پایینتر به دست آورند؛ قابلیتی که با توجه به کاهش ذخایر پرعیار و در دسترس در سطح جهان، اهمیتی راهبردی به خود گرفته است.
مواد معدنی حیاتی و جهش تقاضای خودروهای الکتریکی
محرک اصلی این سرمایهگذاری گسترده در بهکارگیری هوش مصنوعی در صنعت معدن، رقابت جهانی برای دسترسی به مواد معدنی حیاتی است. طبق گزارشهای منتشرشده، بخش استخراج فلزات در سال ۲۰۲۴ بیشترین سهم بازار را در صنعت معدن در اختیار داشته که این امر ارتباط مستقیمی با رشد تقاضا برای لیتیوم، مس، کبالت و نیکل دارد؛ عناصری که زیربنای اقتصاد چرخشی محسوب میشوند.
فرایندهای هوش مصنوعی مرتبط با استخراج فلزات، از مدلسازی کانسار و اکتشاف ذخایر معدنی گرفته تا حفاری، خردایش و انتقال مواد اولیه، ذاتا پیچیده و دادهمحور هستند. هوش مصنوعی با بهرهگیری از تحلیلهای پیشرونده، به بهینهسازی این مراحل کمک و زمینه کاهش هزینهکردها و افزایش بازیابی فلزات را فراهم میکند.
از منظر ژئوپلیتیکی نیز این تحول فناورانه برای کشورهای غربی از اهمیت ویژهای برخوردار است. در شرایطی که چین بر بخش عمدهای از فرآوری عناصر نادر خاکی تسلط دارد، شرکتهای معدنی بزرگ غربی تحت فشار قرار گرفتهاند تا با افزایش ظرفیت تولید داخلی و ارتقای بهرهوری، زنجیرههای تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع باتریسازی و زیرساختهای انرژی پاک را توسعه بخشند و ایمن سازند.
افزایش ایمنی در معادن پراهمیت است
فراتر از افزایش بهرهوری، هوش مصنوعی به ابزاری کلیدی برای مدیریت ریسکهای عملیاتی، بهویژه در حوزه ایمنی در صنعت معدن تبدیل شده است. پیشبینی میشود بخش ایمنی و محیط زیست در صنعت معدن بالاترین نرخ رشد را تا سال ۲۰۳۲ تجربه کند.
این صنعت همچنان یکی از پرخطرترین صنایع سنگین جهان به شمار میرود و به همین دلیل، شرکتها به طور فزایندهای از تحلیل ویدئویی مبتنی بر هوش مصنوعی و سامانههای رصد لحظهای نیروی کار برای پیشگیری از حوادث ناشی از جابهجایی ماشینآلات سنگین، نشت گاز یا نقص در تهویه معادن زیرزمینی استفاده میکنند.
همزمان، سختگیرانهتر شدن اجرای قوانین مبتنی بر شاخص محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) از سوی سرمایهگذاران، معدنکاران را به سوی بهرهگیری از ابزارهای هوش مصنوعی برای پایش لحظهای سوق داده است. این ابزارها امکان پایش لحظهای سدهای باطله، ارزیابی میزان انتشار آلایندهها و بهینهسازی مصرف آب را فراهم میکنند تا رقابت فزاینده برای تامین مواد معدنی، به بهای تخریب محیط زیست تمام نشود.
پیشتازی منطقه آسیا – اقیانوسیه در معدنکاری هوشمند
از منظر جغرافیایی، منطقه آسیا – اقیانوسیه در سال ۲۰۲۴ بزرگترین سهم بازار هوش مصنوعی در صنعت معدن را در اختیار داشته است و انتظار میرود سریعترین نرخ رشد را که نیز به نام خود ثبت کرده است، در آینده قابل پیشبینی حفظ کند؛ این جایگاه عمدتا به واسطه ثبت حجم بالای تولیدات معدنی در کشورهایی مانند چین و استرالیا به دست آمده است.
شرکتهای بزرگ فعال در این منطقه، از جمله شرکت «BHP» و «Rio Tinto»، از پیشگامان بهکارگیری فناوریهای خودران بودهاند؛ به گونهای که در ایالت استرالیای غربی، کامیونهای حمل خودران و دکلهای حفاری بدون نیاز به مداخله مستقیم انسان، میلیونها تن سنگآهن را استخراج و منتقل میکنند.
در چین نیز حمایت دولت از ابتکارات «معدنکاری هوشمند»، نقش مهمی در تسریع این روند داشته است؛ ابتکاراتی که با هدف نوسازی بخشهای گسترده زغالسنگ و معدن، کاهش تلفات انسانی و بهبود عملکرد زیستمحیطی دنبال میشوند.
با حرکت جهان به سوی دستیابی به اهداف سند افق چشمانداز صنعت معدن در سال ۲۰۳۲، این بخش شباهت اندکی به گذشته که در آن تعداد بالای نیروی کار برجسته بود، خواهد داشت.
ورود هوش مصنوعی مولد به این حوزه و استفاده از آن در برنامهریزیهای پیچیده معدنی و اکتشاف، نشان میدهد که دادهها به اندازه خود مواد معدنی حائز اهمیت هستند.
از سوی دیگر، این افزایش بهرهوری منتسب به هوش مصنوعی در صنایع انرژی نیز صرفا یک مزیت رقابتی نیست بلکه پیششرطی اساسی برای تامین نیازهای مصرفکنندگان به مواد معدنی در مقیاس جهانی خواهد بود.
منبع: فلزات آنلاین
